EVLAT EDİNME VE KORUYUCU AİLE

       Evlat edinme; ailesi ölmüş hiç yakını kalmamış veya ailesi tarafından ihmal ve istismar edilen çocukların ihtiyaçlarının giderilmesi, sevgi ve şefkatten yoksunlaşmış bireylerin sevgi dolu aile ortamı sağlanması ve bununla birlikte çocuk özlemi yaşayan  çiftlerin evlat edinmesi ile gelişen mutlu bir süreçtir. Ailesi olmayan çocukların bir aileye yerleştirilmesi gelişimlerini daha sağlıklı tamamlamaları  hem kendileri hem de toplum için önemlidir. Bir aile ortamına girdiklerinde önceki hayatında yaşamış olabilecekleri travmalar neticesinde çocuğun özelinde kaygı, korku,umutsuzluk vs. Duygularını aile ile paylaşarak rahatlamasına ve içsel acılarının azalmasını sağlar. Kendinden daha büyük bireylerle yaşamak ona verilen güven sayesinde daha güvende hissetmelerine olanak verir. Sadece ailesi olmayan değil, ailesi olup ta Ekonomik veya Psikolojik olarak zarar verici  aile ortamında yaşayan çocuklar içinde evlat edinmek sağlıklı bir toplum için önemlidir.

Evlat edinme çocuğun velayet haklarının mahkeme kararı ile devredilmesidir. Elbette ki evlat edinmek öyle kolay da değildir. Çocuğun güvenliği için belli şartlar gerektirir. Nitekim evlat edinmeyi kötü amaçlar için düşünenlerde olabilir.

Evlat edinmenin şartları;

Evli olmayıp birlikte yaşayan çiftler evlat edinemez. Çiftlerinen az beş yıldan beri evli olmaları veya otuz yaşını doldurmaları gerekir,

Çocuğun yaşı ve karar verme becerisine sahipse rızası önemlidir. Evlat edinen ile evlat edinilen arasında en az on sekiz yaş olmalıdır,

Var ise anne-babasının rızası alınmalıdır. (Buna yönelik belli başlı hukuki süreçler gerçekleştirilir),

Bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle sürekli olarak yardıma muhtaç ve evlât edinen tarafından en az beş yıldan beri bakılıp gözetilmelidir,

Ergin veya engelli çocuklarda evlât edinen tarafından, çocukların en az beş yıl süreyle bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş olmalıdır,

Ergin veya engelli çocuklarda evlât edinilen, en az beş yıldan beri evlât edinen ile aile hâlinde birlikte yaşamış olmalıdır,

Evli bir kimse ergin veya engelli çocuğu ancak eşinin rızasıyla evlât edinilebilir.

Evlât edinmek üzere başvuran kişi veya eşlerden aşağıdaki belgeler istenir:

-Nüfus müdürlüğü tarafından düzenlenen nüfus olayı kayıt örneği,

-Başvuran ve birlikte yaşadığı aile fertlerinin 25/5/2005 tarihli ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu kapsamında yer alan silinmiş kayıtlar da dâhil sabıka kayıtları,

-Mal varlığını, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösterir belgeler,

-Kimlik Paylaşımı Sisteminden belge üretebilen muhtarlıklardan veya nüfus müdürlüklerinden alınacak yerleşim yeri belgesi,

-Öğrenim durumunu gösterir belge,

-Fiziksel, zihinsel ve ruhsal bir engelinin, sürekli bakımı gerektiren, bulaşıcı veya süreğen bir hastalığının bulunmadığını, ayrıca alkol veya uyuşturucu madde bağımlısı olmadığını belirten sağlık kurulu raporu,

-Türkiye’de yaşayan yabancı ülke vatandaşlarından veya yurt dışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından oturma izin belgesi ve küçüğün kabul eden ülkeye girmesine ve orada sürekli ikametine izin verildiğine veya verileceğine dair belge.

Evlat edinmek isteyenler Yerleşim yeri Türkiye'de olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, yerleşim yerlerindeki il müdürlüklerine veya ön başvuru için E-devlettenbaşvurabilirler.( Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı)

        Koruyucu aile; kendi öz ailesi tarafından gerekli maddibakımın karşılanamadığı veya öz ailesine çeşitli nedenler ile (doğal afetler, kayıp olunan...) ulaşılamadığı durumlarda çocuğun geçici veya uzun süreli olarak devlet destekli maddi manevi bakımının sağlandığı bir aile modelidir. Çocuğun yaşamış olduğu zorlu süreçten zarar görmeden gelişimini tamamlaması açısından verilen desteklerden biridir. Koruyucu aile çocuğun bakımı, yetişme ve eğitim sorumluluğunu devlet ile paylaşılırken çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalır. Yapılan araştırmalar ve anketler gösteriyor ki, yetişkin bireylerin koruyucu aile olma istekleri belli başlı sebeplere dayanıyor çiftler kendi çocukları olmuyorsa veya tek çocuğu olup ikinci, üçüncü çocuk düşünmek yerine maddi manevi bakıma muhtaç başka çocuklara koruyucu aile olma duyarlılığı hissedebiliyorlar.

Koruyucu ailelere ve yerleştirilen çocuklar için devlet bir çok olanak sağlamaktadır.

-Koruyucu ailelere baktıkları her çocuk için, çocukların bakım, eğitim ve yetiştirilme harcamaları için aylık ücret ödenir.

-Özel zorlukları veya ihtiyaçları bulunan ya da engelli çocuklar için aylık bakım ücreti yüzde elli artırılarak uygulanır

-Her öğretim yılı başında eğitim masrafları karşılığı olarak bakım ücreti üç kat arttırılarak ödenir.

-Çocukların giyim masrafları için yılda iki kez bakım ücreti iki kat arttırılarak ödenir

-Çocukların sağlık harcamaları Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri kapsamında karşılanır.

-Yaş ve eğitim durumlarına göre çocuklara aylık olarak harçlık ödemesi yapılır.

-Bir meslek edinmek üzere kamu ya da özel kuruluşlar tarafından açılan kurslara katılacakların ücretsiz kontenjanlardan yararlanma durumları değerlendirilir, bu imkândan yararlanamayanların kurs süresince kurs bedelleri, eğitim ve öğretimlerine ilişkin etüt, kurs, yaz okulu, harç, sınav – kayıt ve servis ücretleri ile bunlara ilişkin her türlü araç gereç ve malzeme giderleri karşılanır.

-Reşit olup eğitimlerine devam eden çocukların korunma kararı uzatılarak ihtiyaçları karşılanmaya devam edilir.

-Koruyucu ailelerden, eşine veya bir yakınına bağlı olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin bir asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında isteğe bağlı sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin ibrazı halinde primleri aylık olarak ödeme ilave edilerek karşılanır.

-Koruyucu ailelere yerleştirilen çocukların % 10 undan fazlası engel durumu olan çocuklardır. Koruyucu aile ücretleri de artırımlı olarak 1.5 katı ödenir.

-Koruyucu aile sözleşmesi devam eden koruyucu ailelerden, eşine veya bir yakınına bağlı olmaksızın emekliliğine esas sosyal güvencesi olmayan eşlerden birinin bir asgari ücret tutarı üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamında isteğe bağlı sigortasını yaptırması ve ödeme belgesinin ibrazı halinde primleri aylık ödemelere ilave edilerek Bakanlıkça gönderilen ödenekten karşılanır. ( Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı)

Peki koruyucu aile olmanın şartları nelerdir? 

-T.C. vatandaşı olmak

-Türkiye’de ikamet etmek

-25-65 Yaşları arasında olmak

-En az ilkokul mezunu olmak

-Düzenli bir gelire sahip olmak

-Çocuğun biyolojik anne-babası ya da vasisi olmamak

Koruyucu aile olmak için bu şartlar yeterli olacaktır bu şartları sağladıktan sonra bir kaç belge hazırlanması gerekir ki bunlar;

“-Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği.

-İş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgenin onaylı örneği.

-Adli sicil belgesi

-Koruyucu aile olacak kişiler ve varsa birlikte yaşadığı kişilerin fiziksel engeli, ruhsal rahatsızlığı ve bulaşıcı hastalığının olmadığını gösteren sağlık kurulu raporu” olmalıdır. ( Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı)

Tüm bunlar hazırlandıktan sonra İl Müdürlüklerine giderek, E- devletten veya Bakanlık Web sayfası üzerinden başvuru yapılabilir.

Koruyucu aile veya evlat edinme düşüncelerimiz varsa yapılması diğer önemli konulardan biri de evimizi (çocuğa özel alanlar, yatak odasını) ve aile fertlerini bu duruma önceden hazırlamak olacaktır. Ve unutulmamalıdır ki, öz ailesi gerekli koşulları sağlaması durumunda çocuğun öz ailesi ile yaşamaya devam etmesi yararına olacaktır ve evlat edinilen çocuğa evlatlık olunduğunu söylenip söylenmemesi merak edilen bir konudur. Elbette ki çocuğun uygun yaşa (4-6)gelmesi halinde ve bulunduğu psikolojik durumda göz önünde bulundurularak çocuğa söylenebilir. Zira ileriki yaşlarda başkaları tarafından çocuğun öğrenmesi durumunda psikolojik olarak etkilenmesine sebebiyet verebilir. Olası durumlarda bir danışmandan destek alınması şiddetle önemlidir.

F. Zehra Karataş Güneş