ÇOCUKLARDA OLUMSUZ DAVRANIŞI NASIL OLUMLU DAVRANIŞA ÇEVİREBİLİRİZ?

Olumlu ebeveynliğin gücünü ve bilişini ne kadar erken hayata geçirirseniz çocuklar da o kadar kararlı karşılık verirler. Bahsedeceğimiz yöntemleri uygularken ilk zamanlar itirazlarla, ‘hayır’ cevabıyla sık sık karşı karşıya kalabilirsiniz. Bazı çocuklar iş birliğine girmeye yatkın davranırken bazıları ise direnecek ve bu da onları mutsuz edecek ve yoracaktır. Bu yöntemler sabır ve pratiklik gerektirebilir. Çocuklar da olumsuz davranışları olumluya çevirmenin, etkenlerini gözlemleyip değineceğiz.

Çocukta olumlu davranışı pekiştirip ve olumsuz davranışı ortadan kaldırabilmek için onu iyi tanımak gerekir. Gelişimsel özelliklerini bilmek gerekir. Çocuğa ulaşabilmek, istek ve becerilerini bilmek, çocuğun içinde bulunduğu yaş dönemini göz önünde bulundurmak gerekir. Bunun yanı sıra dikkate alınması gereken birtakım hususlar bulunmaktadır.

Sabırlı Olmak:

Sabırsız bir toplumda, çocuklarımızın istediğimiz gibi davranmalarını gözlemleyemeyiz. Biz sabırla doğru davranmaya devam ettiğimizde çocuğumuz da kendisinde bulunan olumsuz davranışlardan bir bir kurtulacaktır. Çocuklarımızın olumsuz davranışlarında güç yarışına girmekten kaçınalım.

Çocuklarımızla iş birliğine yakın, iletişim kurmanın yollarını seçelim. Onların intikam duygusuna girmesine engel olalım. Onlara doğru davranışları kazandırmak için sabırlı, kararlı ve tutarlı olalım.

“Çin Bambu Ağacını Hiç Duydunuz Mu?

Bu ağaç sadece Çin’de yetişiyor, peki Türkiye’de yetişemez mi? Belki iklim özellikleri olarak bazı yörelerimiz de yetişebilir ama maalesef. Çünkü Çin bambu ağacı Türkiye’de yetişemez. Neden mi? Çünkü Çin bambu ağacı sabır gerektirir. Onu yetiştirirken çok ama çok sabretmek gerekmektedir. ‘Birçoğumuz bir sene geçtiği halde, diktiğimiz şey büyümüyorsa bırakırız. Demek ki bu yetişmeyecek deriz, Çinliler ama sabırlı insanlar.’

Çin bambu ağacı, bir yıl, iki yıl, üç yıl, dört yıl ve nihayet beş yıl boyunca büyümüyor lakin beşinci yılın sonunda o filiz uzamaya başlıyor. Çinliler tam beş yıl sabrediyorlar. Peki, sonra ne oluyor biliyor musunuz? Altı haftada 27 metre uzuyor. Şimdi düşünebiliriz. Bu ağaç altı hafta da mı büyüdü? Yoksa beş yıl + altı haftada mı?”

(Uzm. Psk. Fatih KALKINÇ)

Zaman kavramının ehemmiyetini, çocuklara karşı sabırlı davranmanın önemini bu örnekten anlayabiliriz.

Çocuk İlişkisinde Tutarlı Olmak:

Çocuk ilişkisinde tutarlı olmak oldukça önemlidir. Bu konu, hangi durumlarda nasıl yaklaşımlar sergileyeceğimizi belirler. Tutarlı olmak; aynı davranışa, aynı tepkileri vermek demektir. Çocuktaki aynı olaya verilen farklı tepkiler, çocukta çelişkiye sebebiyet verir. Bu yüzden çocuk doğru ve yanlışı ayırt edemez. Ailenin tutarlı davranışı, çocuğun olumlu-olumsuz davranışları öğrenmesi ve pekiştirmesi için gerekli bir özelliktir. Örneğin bir davranış karşısında çocuğa sert bir yaklaşımda bulunup cezalandırırken, diğer bir ortamda aynı davranışa ılımlı bir yaklaşım sergilemek tutarsızlıktır ve bunun derhal bırakılması gerekir.

Karşılıksız sevgiye duyarlı bir ilişki ile nelerin yapılıp yapılmayacağına dair net ve istikrarlı davranmalıdır!

Çocuk İlişkisinde Kararlı Olmak:

Çocuk ilişkisinde kararlı olmak, düzen ve dengenin bir arada olmasından kaynaklıdır. Aynı şekilde ebeveynin, kararlılığı istikrar olmayı taşımaktadır. Ebeveynin çocuklarda ki, kararlılık dengesi olumlu yaklaşımı öne çıkarır.

Çocuk eğitiminde önemli olan unsurlardan biri, aile içinde doğru dengeli eğitim ile mümkün olur. Aile çocuğa sağlıklı biçimde kural ve kısıtlamalar koymalı, belirli sınırlar oluşturulmalıdır. Sınır ile çocuk kendini güvende hissetmelidir. Aile çocuğun her bir yanına rahatlık yaylarından bırakmamalıdır. Sınır ve kural koyarken doğru ve psikolojik açıdan uygun bir yaklaşım sergilemelidir.

Evde Otorite Gerekli Mi? (Anne Baba Arasındaki Uyumun Önemi)

Öncelikle anne ve baba arasında sevgi ve saygı olmalıdır. Çocuğa sağlanacak disiplinde tam bir birlik bulunmalıdır. Anne babanın geçimsizlik ve ahenksizlik içinde olduğu bir evde çocuklar ne sosyalleşme bakımından gelişir ne de adap ve hoşgörü yönünden uygun davranışlar sergileyebilir.

Otoritede Eşitlik:

Otoriter davranışlar ailede, üyeleri ile “birlikte” kuralları oluşturabilmek, ”kararlı” olmak, “tutarlı” davranışları, dengeli şekilde bağlamaktır. En bağımlı (serbest hareket edemeyen, anne babaya çok sık muhtaç olan) üstelik kendine en az güvenebilen çocukların ailelerinde anne ve babalarının eşit otoriteye sahip olmadıkları gözlemlenmiştir. Ailede disiplin veren baba ise, erkek çocuklar daha ciddiyetle ve sorumlu yetişebilmektedir.

Sağlıklı ailelerde karı-koca uyumludur. Anlaşamadıkları konuları birbirleri ile konuşurlar. Bu onları ve çocuk otoritesini muvaffak eder.

Sevgi Hissettirilmeli:

Bahsedilen etkenlerin temelinde sevginin birleşimi yatar. Aile içindeki sevgi tutumları, çocukta doğru davranışlar ortaya çıkarabilirken, birbirini sevmeyip-saymayan ailede büyüyen çocukta sağlıklı bir gelişim ve davranış pek de beklenemez. Çünkü zamanında sevgi köprüleri kurulmamıştır.

Çocuklarınıza onları ne kadar çok sevdiğinizi söyleyin. Sevgi ihmal edilemeyecek bir hayattır. Çocukların sevgi çemberi daha nahif ve içtenliktedir. Çocuğa sevildiğini göstermek, onları başarı ve onur için yüreklendirir. Bu yüreklendirme onun memnuniyetini de taşır. Memnun ettiğini düşünen çocuk, davranışının doğrulunu heyecan ile fark eder. Çocukta ışık yakmak isteyen ebeveynler sevgilerini gösterirler ve çocukları doğru davranış sergilediklerinde onları kucaklayıp öperler.

Aile yaşantısı, yaşayış şekli, ailenin rol-model tutumları çocuktaki olumsuz davranışların olumlu davranışa çevrilebilmesi için gidilen yolu gösterir. Ebeveynlerin bazı hal ve hareketleri çocuk için ışık yolu olabilir.

Zaman içinde çocuklara gösterilecek olan sabır, kararlılık ve hissettirilen sevgi, çocuktaki istenilen mücevherin ortaya çıkmasını sağlar.

OTORİTE ÇOCUĞA BAĞIRMAK, ÇOCUKTAN UZAK DURMAK, ÇOCUĞA SEVGİYİ HİSSETTİRMEMEK, EVİN İÇERİSİNDE ÖĞÜTMEK DEMEK DEĞİLDİR!

ZELAL GERŞ